Onomastyka to nauka zajmująca się nazwami własnymi, które dzielą się na dwie wielkie grupy: nazwy geograficzne – nazwy miast, państw, wsi, rzek, itd. i nazwy osobowe – imiona, nazwiska, przezwiska itp. Tymi pierwszymi zajmuje się toponimia, zaś drugimi antroponimia. Do naw własnych zaliczają się też nazwy zwierząt, ciał niebieskich, tytuły książek, filmów. Zawsze należy pamiętać, że piszemy je z wielkiej litery.
Zwykle nie zastanawiamy się nad tym, skąd pochodzą nazwy własne, a tymczasem większość z nich posiada ciekawą historię, często nawiązującą do legend lub wydarzeń z życia ważnych osób.
Każdy język ma niewątpliwie bogaty ‘zestaw’ toponimów i antroponimów, jednak w poście chciałabym przyjrzeć się tym, które funkcjonują w języku hiszpańskim. To hiszpański często budzi w nas pozytywne skojarzenia
i emocje ze względu na swoją melodyjność i rytmiczność.
Skąd wzięły się więc nazwy krajów Ameryki Łacińskiej?
Mimo, że Ameryka została odkryta przez Krzysztofa Kolumba, jej nazwa pochodzi od nazwiska wielkiego podróżnika i odkrywcy, Amerigo Vespucciego. Na cześć Krzysztofa Kolumba nazwano zaś jeden z krajów Ameryki Łacińskiej, mianowicie Kolumbię.
Co ciekawe, jedno z największych państw kontynentu południowo-amerykańskiego – Argentyna zawdzięcza swoją nazwę pokładom srebra w rejonie Río de la Plata (Srebrna Rzeka), łacińska nazwa argentum oznacza bowiem srebro. To tutaj zarówno hiszpańscy, jak i portugalscy konkwistadorzy przybywali w poszukiwaniu cennego metalu.
Toponim Wenezuela oznacza natomiast „małą Wenecję” i został nadany obszarowi odkrytemu przez Amerigo Vespucciego. Zauważył on domy na palach przy ujściu jeziora Maracaibo, co przypominało mu zabudowę słynnego włoskiego miasta na wodzie.
Pochodzenie nazwy rzeki Amazonki wiąże się z walkami między kolonizatorami i plemieniem zamieszkującym jej brzegi. Członkowie owego plemienia swoim wyglądem przypominali kolonizatorom mityczne, greckie postaci kobiece – długowłose Amazonki, których waleczność nie znała granic. Stąd nazwa Río de las Amazonas – Rzeka Amazonek, która z czasem przekształciła się w Río Amazonas, dzisiejszą Amazonkę.
Nadawanie imion i nazwisk
W krajach Ameryki Łacińskiej istnieje duża swoboda w nadawaniu imion. Oprócz powszechnego spisu tradycyjnych imion świętych patronów, dziecko może zostać nazwane w bardzo nietypowy sposób, na przykład pewien mieszkaniec Ameryki Łacińskiej nazwał swojego syna na cześć wyniku meczu piłki nożnej: Dwa do dwóch González, co wywołało skrajne emocje w krajowych mediach.
Warto także zwrócić uwagę na zdrobnienia hiszpańskich imion. Zarówno w języku polskim, jak i w hiszpańskim zdrobnienia tworzymy dodając do danego imienia sufiks. W hiszpańskim będą to: -ito, -ita. Zdarzają się jednak przypadki, gdy zdrobnienie jest tworzone na innych zasadach i nie kojarzy się z imieniem od którego pochodzi. Przykładowo Paco pochodzi od imienia Francisco. Dlatego ktoś, kto nie zna języka hiszpańskiego nie byłby w stanie odgadnąć jego pochodzenia. Jak zatem możemy je wytłumaczyć?
Święty Franciszek pełnił funkcję Padre Comunitas, czyli ojca wspólnoty. Od pierwszych liter tego określenia: ‘Pa’ i ‘Co’ utworzono zdrobnienie. Inne przykłady nietypowych zdrobnień to Quique, które pochodzi od imienia Enrique oraz Lola, które jest pieszczotliwym odpowiednikiem imienia Dolores.
Jaka jest zasada nadawania nazwisk w Hiszpanii?
Zdecydowanie różni się ona od funkcjonującej w kulturze polskiej zasady, gdzie kobieta przejmuje nazwisko męża, a dziecko – ojca.
Każdy Hiszpan ma, i zwyczajowo i oficjalnie, dwa nazwiska (apellidos): pierwsze rodowe, po ojcu – jak każdy z nas, drugie – po matce (jej nazwisko panieńskie).
Przykładowo, jeśli ojciec nazywa się Pedro García Márquez, a matka – Elena López Fuentes, dziecko będzie nazywało się Juan García López.
Pochodzenie nazw może zaskakiwać. Każda z nich ma swoją historię, dlatego w wolnej chwili warto poświecić im więcej uwagi, zaczynając od tych, które odnoszą się do nas i naszego najbliższego otoczenia – imienia, nazwiska, miejscowości z której pochodzimy. Być może dowiemy się czegoś, o czym dotąd nie mieliśmy pojęcia nadając imiona, czy odwiedzając nowe miejsca. To być może zachęci nas do dalszych poszukiwań w tej dziedzinie.
(IR)
