Nie ma cienia wątpliwości, że łacina odegrała kluczową rolę w procesie powstawania języków romańskich. Jej wpływ nie obejmował wyłącznie kwestii językowych, ale również kwestie związane ze stopniową dominacją jednego języka oraz jego zakorzenianiem się w mentalności posługującej się nim ludności (wcześniej mówiącej wieloma różnymi dialektami). Aby lepiej zrozumieć wyjątkowy charakter języka łacińskiego, warto nieco przybliżyć jego historię.
Łacinę określa się jako antyczny język indoeuropejski wywodzący się z Lacjum (łac. Latium). Lacjum to nazwa krainy w starożytnej Italii; na jej północnym skraju znajdował się Rzym. Język łaciński był językiem ojczystym jego mieszkańców, z czasem natomiast stał się językiem urzędowym całego Cesarstwa Rzymskiego.
W starożytności istniały dwie podstawowe odmiany łaciny – literacka i potoczna. W międzyczasie rozwijało się również wiele lokalnych dialektów tego języka, jak na przykład łacina italska, hiszpańska czy galijska. Rozwój łaciny w czasie pozwala natomiast na wyróżnienie 7 odmian: archaicznej, klasycznej, srebrnej, późnej, średniowiecznej, humanistycznej i nowożytnej. Bazą dla wszystkich języków romańskich była tzw. łacina wulgarna (potoczna), a więc odmiana łaciny mówionej z późnego antyku, przeciwstawianej łacinie pisanej.
Podczas swojej długiej i zawiłej historii, język łaciński ulegał wielu wpływom i przekształceniom. Wszystkie te czynniki doprowadziły do powstania języków określanych mianem „romańskich”, takich jak: hiszpański, portugalski, włoski, francuski, rumuński, kataloński, galicyjski czy sardyński. Trzeba także zaznaczyć, iż łacina (obok języka włoskiego) pozostaje językiem urzędowym Państwa Watykańskiego.
Podsumowując, pomimo, iż język łaciński posiada status języka martwego, jego wpływy są nadal widoczne w niemal każdej dziedzinie życia. Przykładem może być literatura łacińskojęzyczna, która do dziś jest nieprzebranym źródłem „Aurea dicta”.
(ASz)
