Jednymi z trudności pojawiających się w tłumaczeniach są alegorie i symbole, których ukryte znaczenia mogą być nieprzekładalne w zależności od języka i kultury kraju docelowego.
Alegoria to jedno z najbardziej zagadkowych pojęć w literaturze. Zatarła ona w świadomości literackiej i językowej rygorystyczne podziały i kategorie. Zjawisko to może wystąpić na przykład pod postacią osoby, zwierzęcia, wydarzenia, miejsca, fabuły w utworze literackim lub też jako cały utwór (wtedy jest to parabola). Powszechnie występuje również w dziełach plastycznych. Jej istotą jest to, że poza znaczeniem dosłownym ma jeszcze inne, ukryte i domyślne, zwane właśnie alegorycznym.
Warstwa alegoryczna może zdecydowanie dominować nad dosÅ‚ownÄ…, może też być wobec niej równoprawna. Alegoria opiera siÄ™ na skojarzeniu możliwie najbardziej oczywistym i jednoznacznym, np. paw, przedstawiajÄ…cy, czyli alegoryzujÄ…cy pychÄ™ i dumÄ™ lub książka jako wiedza. Nie podlega ona także interpretacji – można co najwyżej jej nie zrozumieć na skutek nieumiejÄ™tnoÅ›ci autora w jej kreowaniu lub wÅ‚asnej niewiedzy i braku wyobraźni.
Zjawisko alegorii może być ukazywane na różne sposoby, a sama alegoria często bywa mylona z symbolem. Z pozoru wydają się to dwa mogące się zastępować pojęcia. Mówiąc najkrócej, alegoria różni się od symbolu swoją stałą jednoznacznością. Symbol zastępuje inne pojęcia na podstawie doraźnej umowy, nie w pełni określonej analogii i jest wieloznaczny. Wyróżnia się swoją jednorazowością i tym, że ma być wyrazem wartości, które nie mają słownego odpowiednika.
Aby dobrze odczytać i przetłumaczyć alegorie lub symbole, tłumacz musi perfekcyjnie znać język docelowy oraz realia danej kultury: musi tak dopasować rzeczywistość do czytelnika, aby była ona całkowicie zrozumiała oraz by wywołać jak najbardziej naturalne i oczywiste dla niego skojarzenia w danej sytuacji.
KGuc
