Żałoba narodowa ogłaszana jest przez władze państwowe po śmierci wybitnej osobistości (najczęściej związanej z krajem jej ogłoszenia), z powodu wielkiej katastrofy lub jako hołd złożony ofiarom podobnych zdarzeń (katastrofa naturalna, zamach lub inna) poza granicami państwa.
Na czas trwania żałoby narodowej odwołuje się imprezy masowe, widowiska rozrywkowe (koncerty, występy kabaretowe, rozgrywki sportowe) oraz zaleca się powściągliwość w zachowaniu. Do uczczenia pamięci zobowiązane są też media, poprzez ograniczenie nadawania programów rozrywkowych. Na gmachach publicznych flagi państwowe zostają opuszczone do połowy masztu lub przepasane kirem.
Podstawą prawną w Polsce do wprowadzenia żałoby narodowej jest art. 11 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie oraz o pieczęciach państwowych Rzeczypospolitej Polskiej.
O godz. 18 w sobotę 10.04.2010r. w całym kraju formalnie rozpoczęła się żałoba narodowa po śmierci Prezydenta Lecha Kaczyńskiego, jego małżonki Marii i ponad 90 innych osób, które zginęły w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem. Żałoba potrwa do piątku 16 kwietnia.
Zgodnie z Art. 11 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. żałobę narodową rozporządzeniem wprowadza prezydent. W obecnej sytuacji, po śmierci Prezydenta Lecha Kaczyńskiego, zgodnie z Konstytucją RP, obowiązki głowy państwa przejął Marszałek Sejmu Bronisław Komorowski.
Jeszcze zanim Marszałek Sejmu formalnie ogłosił żałobę narodową, w całym kraju opuszczone zostały flagi państwowe i bandery na statkach. Na polecenie komendanta głównego policji przy policyjnych radiowozach umieszczone zostały czarne wstęgi.
Stacje radiowe nadają tylko spokojną, skłaniającą do zadumy muzykę, stacje telewizyjne i portale internetowe zmieniły kolorystykę na żałobną. W całym kraju odwoływane są imprezy kulturalne i sportowe. Odwołana została cała 24. kolejka piłkarskiej ekstraklasy, także regionalne rozgrywki zostały zawieszone. Przełożone zostały również finały krakowskiej PAKI 2010. Uczelnie wyższe ogłosiły jednoznacznie godziny rektorskie na najbliższe dni. Wszystkie teatry oraz kina odwołały seanse i spektakle. Centra handlowe, zrzeszone w Polskiej Radzie Centrów Handlowych, zostały również zamknięte w niedzielę 11 kwietnia. Można wymieniać bez końca…
Cała Polska pragnie najlepiej jak potrafi przeznaczyć te kilka dni na chwile zadumy i refleksji.
W niedzielę 11 kwietnia o godzinie 12:00 cała Polska czciła ofiary katastrofy prezydenckiego samolotu dwoma minutami ciszy.
W wielu symbolicznych dla Polaków miejscach pojawiają się tysiące zniczy oraz kwiatów – w Warszawie przed Pałacem Prezydenckim, w Sopocie przed domem, w którym mieszkali Maria i Lech Kaczyński, w Krakowie pod Kościołem Mariackim. W podcieniach Pałacu Prezydenckiego wystawiane zostały księgi kondolencyjne, podobnie dzieje się w ratuszach wielu miast w kraju. W Krakowie bił Dzwon Zygmunta. Z całego świata do Warszawy napływają kondolencje.
Poniedziałek ogłoszony został dniem żałoby w całej Unii Europejskiej – we wszystkich unijnych instytucjach opuszczone są do połowy flagi, a spotkania będą poprzedzane dwiema minutami ciszy.
